Đến với Củ Dể Xeng, điểm trường lẻ của trường tiểu học Xéo Dì Hồ, xã Lao Chải, huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái vào một chiều xuân muộn dịp tháng Ba năm ngoái mà hình ảnh các em cũng như trường lớp nơi đây cứ neo mãi vào tâm khảm không dứt ra được. Đó là một điểm trường giống như bao ngôi trường ở trên vùng núi cao chưa có đường giao thông thuận tiện, chủ yếu là tranh tre nứa lá, có chăng khá hơn chỉ là nhờ những tấm ván lịa thưa thếch bao quanh một số lớp.
Điểm trường Củ Dể Xeng đây.
Vui vì được là học sinh danh dự của một lớp học ở Củ Dể Xeng nhưng xót xa vì lớp học nền đất và chủ yếu là tranh tre nứa lá.
Lớp học Mầm non của các bé quá sơ sài chỉ có hai bức tranh trên liếp và một dãy cạp lồng cơm mang đi ăn trưa.
Tặng cho các cháu mỗi lớp học một ít bánh kẹo gọi là cho người đến thăm khỏi ngượng, ra về với lời đề nghị thay các vách xung quanh các lớp và các vách ngăn bằng gỗ cho Củ Dể Xeng của thầy hiệu trưởng mà lòng đầy trăn trở ám ảnh. Nhóm “Vì ta cần nhau” hồi đó mới thành lập còn nhỏ bé chủ trương mèo nhỏ bắt chuột nhỏ chỉ mang đến cho các em quần áo ấm, sách vở, đồ dùng học tập, không mấy ai mặn mà với những kế hoạch to tát như xây dựng hay cải tạo trường lớp. Mọi người cũng có lý khi cho rằng việc đó có đảng và nhà nước lo rồi.
Mấy lớp học đầu này trông còn khả dĩ.
Ở những nơi có đường giao thông thuận tiện như những nơi mình từng đến như Tả Củ Tỉ, Bàn Già ở Bắc Hà, Lào Cai, như Kim Bon, Sơn La, như Mèo Vạc, Hà Giang, như Khoen On II, Lai Châu hay Khau Phạ, Nậm Khắt, Páo Khắt, Lả Khắt, Khao Mang, hay trường Hồ Bốn ở Mù Cang Chải, Yên Bái thì nơi nào trường lớp cũng được xây dựng có cơ sở vật chất khá tốt. Nhưng nhiều nơi như Xéo Dì Hồ, Hồ Nhì Pá, Háng Đề Sủa, Củ Dể Xeng hay Hua Đán, Háng Á, Xua Lông, Cáng Dông ở mãi trên núi cao, đường đi cheo leo gập ghềnh khúc khuỷu thì không biết đến bao giờ nhà nước mới xây trường cho.
Với một số nơi như Xéo Dì Hồ, Hồ Nhì Pá, Háng Á hay Háng Đề Sủa, ít nhiều cũng tự an ủi VTCN đã đến tận nơi hay nhờ có sự kết nối của VTCN đã có một số đoàn từ thiện của Việt Ly, của Khách sạn Fortuna hay công ty Galellio đã giúp đỡ các điểm trường phần nào cả về vật chất lẫn tinh thần. Cụ thể XDH cũng được 3-4 lần tặng quần áo, giày ủng, bánh kẹo, đồ dùng học tập, đặc biệt XDH còn được xây dựng một bể chứa nước với đường dẫn từ trên núi xuống, được làm một nhà ăn + bếp nấu và hai lớp học Mầm non do VTCN, Argribank, đoàn Việt kiều Mỹ của Việt Ly trợ giúp. Hồ Nhì Pá cũng được đoàn Việt Ly tặng quà hai lần cho trẻ em và dân nghèo, làm một lớp học mới cho Mầm non. Háng Á cũng được tặng quà và xây một lớp học cho Mẫu giáo. Còn Háng Đề Sủa cũng được đoàn Việt Ly tặng quà một lần và Khách sạn Fortuna đến thăm tặng nhiều hiện vật thiết thực và tổ chức Tết Trung thu cho các em HĐS.
Riêng Củ Dể Xeng, chưa làm được gì, cảm thấy như có lỗi, như còn mang nợ với thầy trò nơi đây, thâm tâm luôn nghĩ có cơ hội nào giúp được thì CDX sẽ là Number One. Và rồi cơ hội ấy đến thật. Tổng Giám Đốc Khách sạn Câu Lạc Bộ Hà Nội ở đường Yên Phụ là em trai của Tổng Giám đốc Khách sạn Fortuna, người mà được VTCN giới thiệu lên làm từ thiện ở Háng Đề Sủa cũng muốn làm từ thiện trên miền núi cao mà không biết nơi nào để làm. Khách sạn này có thế mạnh là có một đội quân xây dựng và muốn xây trường từ A đến Z. Khi được hỏi mình nghĩ ngay đến Củ Dể Xeng nhưng lại nghĩ nơi đây chỉ cần cải tạo thôi chứ lấy đâu ra đất để xây. Lúc ấy mình cho rằng Háng Đề Sủa là ứng cử tốt nhất cho việc xây trường vì trường lớp ở HĐS tang thương quá , nơi ấy lại có địa thế đẹp nằm giữa một thung lũng bên cạnh một dòng suối có đất để xây trường mới. Nhưng khi trao đổi với Nguyệt (người đọc blog của mình) là nhân viên của KS CLB HN thì cháu cho biết sếp này không muốn dẫm vào vết chân của ông anh ở KS Fortuna. Họ chỉ muốn làm một mình ở một nơi chưa có ai làm gì. Vậy thì chỉ còn Củ Dể Xeng và Cáng Dông lọt vào tầm ngắm.
Khi đoàn của KS CLB HN đến Củ Dể Xeng khảo sát, họ đồng ý dừng chân nơi đây ngay và chủ trương lát toàn bộ các lớp học, cung cấp bình đựng nước Sơn Hà 2.000 lít và một máy Thái Dương cung cấp nước nóng bằng năng lượng mặt trời. Thôi, thế cũng tốt. Củ Dể Xeng cũng sẽ thay đổi bộ mặt phần nào, lớp học đỡ bụi bậm khi những cơn gió lùa thổi tung bụi vào các lớp, trò cũng có nước sạch để dùng hàng ngày và nhất là mùa đông sẽ có nước nóng sử dụng đỡ buốt giá chân tay.
Cậu Hân, người Quảng Nam là kỹ sư trưởng phụ trách về xây dựng của KS thường xuyên gọi điện trao đổi với mình về tình hình vật liệu, giá cả, cách thức tổ chức, cách làm việc với Ban Giám hiệu trường XDH. Mình luôn nhấn mạnh tuy là giúp đỡ là làm từ thiện, nhiều khi vẫn phải gây áp lực với trường để họ tác động tới phụ huynh học sinh và chính quyền địa phương cùng chung tay thực hiện cải tạo Củ Dể Xeng.
Thời gian bẵng đi, mình cũng có quá nhiều việc phải làm và cũng yên tâm có đội Xây dựng của KS kết hợp với nhà trường lo liệu mọi thứ ổn thỏa nên ít liên hệ với cả hai phía chứ không như lần làm lớp học ở XDH, HNP và HA thì mình còn phải chịu trách nhiệm giám sát toàn bộ nên khá vất vả. Hôm nay hiệu trưởng XDH gọi điện cảm ơn cô và thông báo công trình trường mới Củ Dể Xeng sắp hoàn thành. TRƯỜNG MỚI? Nghe mà không tin vào tai nữa. Bất ngờ quá, không phải là cải tạo CDX như dự kiến mà là một điểm trường mới sắp hiện diện giữa núi đồi bạt ngàn của bản Củ Dể Xeng. Quả là một tin vui mừng lớn nhất kể từ khi đi làm từ thiện mấy năm nay. Thì ra trường được địa phương cấp cho một khu đất mới để xây dựng trường và cũng thỏa mãn ước nguyện của KS CLB HN. Có thể nói CDX bây giờ còn to đẹp hơn cả điểm trường chính XDH. Thầy hiệu trưởng Nguyên tha thiết mời cô lên thăm CDX, mình bảo cô cũng vừa lên MCC cách đây một tháng, Nguyên cứ trách sao không báo để đón cô lên thăm CDX. Quả thật nếu có thời gian mình cũng muốn đến nhưng đợt đi Khau Phạ và Nậm Khắt vừa rồi, không còn có thời gian để thở nói chi thăm thú nơi nào.
Vội vàng gọi điện luôn cho Kỹ sư trưởng Hân và được biết trong vòng thời gian gần ba tháng KS CLB HN đã tiến hành xây dựng trường mới ở nơi đây. Hóa ra đội quân xây dựng của KS cũng không thể trực tiếp lên xây dựng trường học được. Nơi ăn, chốn ở cho công nhân và kỹ sư đã là một vấn đề, lại công vận chuyển vật liệu với đường sá cheo leo khấp khuỷu gập ghềnh như thế thì thì mọi chi phí sẽ tăng lên không thể hình dung được. Nhớ có lần có nhà thiết kế đưa ra số tiền hai tỉ rưỡi cho một khu trường xây dựng trên núi làm mình và các nhà tài trợ bị sốc nên KS CLB HN phải lựa chọn hoàn toàn theo cách làm của VTCN trong việc xây dựng hai lớp Mầm non ở XDH và lớp học MN ở Hồ Nhì Pá là hoàn toàn hợp lý, nghĩa là cùng nhau xem xét bàn bạc dự toán một cách khả thi nhất rồi giao cho nhà trường thuê thợ làm, KS CLB HN có trách nhiệm thường xuyên lên kiểm tra theo dõi giám sát và chi tiền.
Trông khang trang quá. (Ảnh do Hân chụp)
Khu trường mới này bao gồm 7 lớp học và một nhà vệ sinh. Riêng hai lớp học Mẫu giáo làm rộng hơn so với các lớp khác vì có số lượng hơn sáu chục cháu ở tuổi Mẫu giáo. Hiện tại khu trường đã làm xong, đang đi vào phần hoàn thiện. Tổng cộng chi phí xây dựng có một phần nhỏ đóng góp của địa phương lên đến gần 400 triệu. Tới đây KS sẽ trang bị toàn bộ thiết bị điện cho mỗi lớp học và nhà vệ sinh, toàn bộ bàn ghế, bảng cho các lớp và kéo đường nước từ trên núi xuống cũng như các thiết bị vệ sinh. Tổng số tiền sẽ lên tới xấp xỉ 500 triệu. Một con số không hề nhỏ. Đổi lại một ngôi trường mới khang trang với trang thiết bị mới, văn minh vệ sinh sẽ giúp cho thầy trò Củ Dể Xeng có điều kiện dạy và học tốt hơn. Chắc chắn con em dân tộc nơi đây sẽ càng phấn khởi đi học đều hứa hẹn nhiều điều tốt đẹp sẽ đến với các em.
Từ nay Củ Dể Xeng không còn phải lo lắng về trường lớp nữa rồi. Có thể nói trường đã ra trường, lớp đã ra lớp thật rồi. Có cả sân chơi rộng rãi sach sẽ nữa. (Ảnh Hân gửi cho)
Hân cho biết tháng Chín tới vào đầu năm học mới sẽ khánh thành khu trường mới Củ Dể Xeng và mời mình lên dự lễ khánh thành. Thời gian đó con dâu mình sinh cháu, chưa chắc đã đi được. Dù sao mình cũng thấy rất rất vui với thầy trò CDX và KS CLB HN. Chúc mừng KS CLB HN đã làm được một công trình để đời. Chúc mừng thầy trò CDX có trường lớp mới. Tin chắc rằng thầy trò CDX sẽ gặt hái được nhiều thành tích mới trong sự nghiệp trồng người ở miền Tây Bắc xa xôi.
